Voor staatssteun rond gemeentelijke vastgoedtransacties gold tot voor kort de Mededeling van de Europese Commissie (EC) uit 1997. Op 19 mei 2016 publiceerde de EC een nieuwe staatssteunmededeling getiteld “Commissions Notice on te notion of State aid as referred to in Article 107(1) TFEU”. De mededeling uit 1997 werd daarmee vervallen verklaard. Wat zijn nu de gevolgen voor de praktijk van de gemeente en gemeentelijke grondbedrijven?
De oude regeling van 1997
Op grond van de oude regeling kon een gemeente door middel van een onafhankelijke taxatie of door middel van een openbare biedprocedure aantonen c.q. voorkomen dat van ongeoorloofde staatssteun door de gemeente geen sprake was. Doel van de regeling was aan te tonen dat een transactie tegen marktconforme voorwaarden en prijs tot stand was gekomen.
De nieuwe Mededeling van mei 2106
In Hoofdstuk 8 van de nu geldende Mededeling wordt meer gesproken over bovengenoemde methodes overeenkomstig de oude Mededeling. De Commissie hanteert nu het MEO-principe als uitgangspunt en zij benoemt in de verklarende mededeling een aantal waarderingsmethodes waardoor marktconformiteit kan worden aangetoond. De nadruk lijkt te liggen op Pari Passu-transacties en tendering.
MEO staat voor ‘market economy operator’. De vraag of sprake is van staatssteun wordt beantwoord aan de hand van de beoordeling of de overheidsinstantie wel of niet handelt zoals een marktpartij zou hebben gedaan in een vergelijkbare situatie.
Onder een “Pari passu – transactie” wordt verstaan de beoordeling of een particuliere marktpartij van ongeveer dezelfde grootte er in vergelijkbare omstandigheden toe gebracht had kunnen worden de betrokken transactie af te sluiten.
Een tenderprocedure is min of meer vergelijkbaar met een openbare biedprocedure zoals bedoeld in de Mededeling uit 1997.
Aan de hand van deze twee beoordelingen is op voorhand te bewijzen dat van ongeoorloofde staatssteun geen sprake is. Als beide beoordelingen niet mogelijk zijn noemt de nieuwe Mededeling nog ‘benchmarking’ of ‘een andere standaard’ evaluatiemethode.
De nu ontstane onduidelijkheden
Het feit dat de oude Mededeling omtrent grondtransacties (1997) is komen te vervallen zorgt voor verwarring. Sommige auteurs zijn heel stellig en geven aan dat gemeenten ter vermijding van staatssteun bij verkoop- (en aankoop)transacties niet meer terug kunnen vallen op een onafhankelijk taxatie of een openbare biedprocedure (mr. M Fokkema, Grondzaken in de praktijk nr. 4, augustus 2016).
De helpdesk van Europa-decentraal is minder rigide en is van mening dat de (nieuwe) lijst met waarderingsmethodes niet als uitputtend gezien moet worden. De Commissie bepleit dat er wellicht ook andere methodes gehanteerd kunnen worden, zoals bijvoorbeeld benchmarking maar ook taxatie wordt nog steeds genoemd in de Mededeling. Wat volgens Europa-decentraal tot op heden niet helemaal duidelijk is, is hoe de waarderingsmethodes in de praktijk het best toegepast kunnen worden en of er met een rankschikking in de te hanteren methodes rekening zal moeten worden gehouden.
Deze vragen zullen nog worden besproken in het maandelijkse Interdepartementaal Staatssteun Overleg tussen de verschillende ministeries.
Rol van SAOZ
Kortom, het laatste woord is hierover nog niet gezegd en SAOZ volgt de ontwikkelingen in deze op de voet, al was het alleen maar omdat wij in onze taxatiepraktijk, waar ook regelmatig staatssteuntaxaties de revue passeren, hier direct mee te maken hebben. SAOZ is gemeenten ook op dit vlak graag van dienst.
Meer weten of ook behoefte aan deskundig advies en ondersteuning op dit gebied?! Neem dan contact op met Hans Marskamp.
