Deze nieuwsbrief komt uit in de week van de politieke nabeschouwingen, waarbij een uitspraak van demissionair premier Schoof over de ongewenste polarisatie van de Nederlandse politiek tot verdeeldheid leidt in de Tweede Kamer. In dezelfde week luidt de titel van de podcast van Maarten van Rossem: “Zonder polarisatie geen democratie”. Waar ligt de link met nadeelcompensatie, hoor ik u vragen?
Vertaling naar het stelsel van nadeelcompensatie
De uitspraken van Schoof en Van Rossem bieden, onbedoeld, een interessant perspectief op het gebied van nadeelcompensatie. Zo kan ik Van Rossem deels volgen, zeker als ik zijn stelling vertaal naar de kern van nadeelcompensatie, namelijk dat zonder spanning tussen belangen er geen nadeelcompensatie is. De overheid moet bij de uitoefening van haar taken immers altijd diverse belangen afwegen. Tussen het algemeen belang en het individuele belang bestaat per definitie een zekere spanning. Denk aan een waterschap dat in een agrarisch gebied klimaatbestendige, maar ook robuuste maatregelen moet treffen. Zulke ingrepen kunnen het delicate evenwicht verstoren dat voor agrariërs van levensbelang is.
Wanneer het algemeen belang niet kan worden geplooid met het individuele belang, waardoor het individuele belang financieel wordt geraakt, ligt naast dit spanningsveld ook snel het risico van de ongewenste polarisatie op de loer. Zeker als partijen over en weer geen inzicht en/of begrip hebben voor de situatie.
Van spanning naar ontspanning?
De sleutel tot het voorkomen van spanningen en polarisatie ligt in een realistische en transparante aanpak van schade. Het is cruciaal dat overheden niet alleen de noodzaak van maatregelen uitleggen, maar ook open zijn over de onvermijdelijke nadelige gevolgen. Als dan vervolgens ook direct een helder en haalbaar perspectief op mogelijke nadeelcompensatie wordt geschetst, versterkt dit het draagvlak aanzienlijk. Het is immers niet altijd mogelijk om waterbeheer geruisloos in te passen of het grondwaterpeil te wijzigen zonder de belangen van derden te raken.
Vroegtijdige aandacht voor schadeaspecten verhoogt de kwaliteit van besluitvorming
Het is goed om te constateren dat steeds meer waterschappen, maar ook andere overheden, ons vragen om vooraf mee te denken over de mogelijke nadeelcompensatierisico’s bij een voorgenomen maatregel. De uitkomsten van een dergelijke analyse kunnen dan betrokken worden bij het inspraak- en participatieproces. Zo kan al in een vroeg stadium het gesprek met belanghebbenden worden aangegaan over onvermijdelijke nadelen en de mogelijkheden voor compensatie.
Nadeelcompensatie wordt vaak gezien als een vangnet achteraf. Maar het kan geen kwaad om dit vangnet zo vroeg en realistisch mogelijk uit te klappen. Dan weet iedereen tot op zekere hoogte waar hij aan toe is. Zo kan, met een beetje goede wil, ongewenste en vervelende polarisatie worden voorkomen. De SAOZ helpt bestuursorganen daarbij graag!
Meer weten over deze materie?! Neem dan contact op met Peter van Bragt.
