Het kan niemand zijn ontgaan dat Den Haag eind juni de NAVO-top organiseert. Als gevolg hiervan worden, vanwege de veiligheid, grote delen van niet alleen Den Haag maar ook wegen van en naar Schiphol afgezet. Vanuit diverse kanten, waaronder door ondernemers die overlast en schade vrezen, wordt hierover al weken geschreven, gesproken en – met name – gemopperd.
Gelijkenis tussen “NAVO en “Nadeelcompensatie”
Zoals bekend is het uitgangspunt van de NAVO het beginsel dat een aanval op de één een aanval is op allen. Diezelfde gedachte zit ook in het stelsel van nadeelcompensatie, immers: wie buitenproportioneel wordt geraakt door een publieke maatregel, verdient een eerlijke verdeling van de lasten op basis van het égalitébeginsel.
Het beginsel van solidariteit staat echter onder druk, niet alleen in het globale veiligheidstheater, maar ook nationaal en regionaal. Het begrip voor de gezamenlijke verdediging (NAVO) of de eerlijke verdeling (nadeelcompensatie) is niet meer vanzelfsprekend.
Het gaat om meer dan geld
Het stelsel van nadeelcompensatie wordt meestal gezien als een financiële regeling. Een ondernemer lijdt schade; het onevenredige deel van de schade kan dan voor vergoeding in aanmerking komen en het probleem lijkt opgelost. Steeds vaker blijkt echter dat het achteraf vergoeden van een deel van de schade niet altijd alle onvrede van de ondernemer wegneemt. Niet alleen wordt de schade achteraf beoordeeld, waardoor de ondernemer langere tijd in onzekerheid verkeert, maar het is vaak ook slechts een kleine pleister op de financiële wond. Vanuit dat perspectief is het best te begrijpen dat het begrip en het draagvlak voor overheidsoptreden onder druk komen te staan.
Wat gaat de NAVO-top brengen voor de Haagse ondernemer?
Wat betekent het waarborgen van de internationale solidariteit, als de organisatie ervan letterlijk de deur dichtdoet bij een (Haags) koffietentje en de ondernemer er niet als vanzelfsprekend van mag uitgaan dat hij succesvol een beroep kan doen op het voor hem van toepassing zijnde solidariteitsbeginsel van het stelsel van nadeelcompensatie? Als de samenleving vraagt om offers (in dit geval om een internationale top veilig en ordentelijk te laten verlopen), dan hoort daar toch ook een eerlijk verdeelmechanisme bij? Het stelsel van nadeelcompensatie kan hier eerder worden ingezet en biedt in bepaalde omstandigheden een uitgelezen mogelijkheid om (vooraf) een breder draagvlak te creëren en het initiatief te houden. Zie in dit verband een eerdere nieuwsbrief over dit onderwerp.
Theorie versus praktijk
Vaak is de theorie mooier dan de praktijk. Of dat bij de NAVO-top ook zo zal zijn, moet nog blijken. Een hoopgevend signaal is dat de Rijksoverheid een informatiepagina over nadeelcompensatie in het leven heeft geroepen. Hetzelfde geldt voor de gemeente Den Haag: bijgaand de link naar de gemeentelijke webpagina. Andere betrokken overheden hebben echter (nog) weinig geregeld en brancheorganisaties vrezen inmiddels voor het moeras van het stelsel van nadeelcompensatie, getuige dit bericht.
De NAVO-top heeft alles in huis om een zeer ingewikkeld slagveld te worden voor de afwikkeling van nadeelcompensatieclaims. Denk alleen maar aan het vereiste van de causaliteit of van het normaal maatschappelijk risico, als het gaat om de samenloop van verschillende (verkeers)besluiten die van toepassing kunnen zijn op meerdere beheersgebieden en meerdere overheden die elk hun eigen (beleids)regels en procedures hanteren. Het zou, als overpeinzing net voor het zomerreces, mooi zijn als de NAVO-top een schoolvoorbeeld zal worden van hoe wél met verzoeken om nadeelcompensatie omgegaan moet worden.
Alexandre Dumas schreef toch niet voor niets:
“Un pour tous, tous pour un”
Meer weten over deze materie?! Neem dan contact op met Peter van Bragt.
